Pence, de gouverneur van Indiana, bleek een ideale Republikein, dinsdagavond: rustig, beheerst, diep religieus, de neoconservatieve redelijkheid zelve. Hij wil het begrotingstekort omlaag, is tegen abortus, en wil ten aanval tegen de Syrische president Assad, zelfs als dat de Russen boos zou maken.
Dat zijn plannen en voorstellen soms lijnrecht tegen die van Trump ingaan, leek hem in het debat zelf niet te deren – daarvoor waren de aanvallen van zijn Democratische tegenstander Kaine te nerveus en te ongericht. Maar ná het debat kan dat anders uitpakken. Zijn uitspraken zullen nog goed materiaal vormen voor Democratische campagnefilmpjes, waarin Trump en Pence elkaar tegenspreken.
Poetin
Belangrijkste verschil zit in hun houding tegenover Rusland. Trump heeft de Russische president Vladimir Poetin bij herhaling een groot leider genoemd, en de Russische annexatie van de Krim en Russische agressie in andere delen van Oekraïne gebagatelliseerd. Pence daarentegen zei dinsdag dat Poetin een kleine en pesterige leider is, en dat Amerika zich veel harder tegenover Rusland moet opstellen.
Dat klinkt traditionele Republikeinen als klassieke Republikeinse muziek in de oren, en zo bezien heeft Pence het dinsdag goed gedaan. Met zijn presidentiëlere optreden heeft hij de circusact die Trump vorige week opvoerde enigszins genormaliseerd. Dat zal de kansen van Trump niet verkleinen, en kan tegelijkertijd voor Pence zelf een opmaat zijn naar een eventuele kandidatuur in 2020 of 2024.
Maar Pence kon alleen presidentieel blijven door alle van Trump afkomstige beledigingen en enormiteiten te negeren die Kaine hem voor de voeten wierp. ‘Ik heb hem zes keer gevraagd Trump te verdedigen’, zei Kaine tegen het einde van het debat, ‘maar dat kan hij gewoon niet.’
Een typisch voorbeeld was de door Trump voorgestelde deportatie van zestien miljoen illegalen, inclusief de (nu nog) in Amerika geboren legale kinderen van immigranten. Pence was veel minder hard dan Trump, en zei dat ze eerst zouden beginnen met de criminelen, en dan verder zouden kijken. ‘Hij probeert de woorden van Donald Trump te verdoezelen’, zei Kaine. ‘Maar Trump heeft echt gezegd: ze zullen allemaal gaan.’
Kaine, de senator uit Virginia, was inhoudelijk goed genoeg voorbereid, maar kwam niet uit de verf. Hij had moeite zijn punt te maken omdat hij zo veel punten had. Hij onderbrak Pence voortdurend, maar Pence, met jarenlange radio-ervaring, ging er beheerst tegenin, alsof hij een lastige beller in de uitzending had. De debatleidster, Elaine Quijana van CBS, liet de twee mannen te lang begaan, maar als ze ze stil had, ging ze meteen door met het volgende onderwerp – wat in het voordeel was van Pence, die daardoor de kritiek van Kaine niet hoefde te beantwoorden.
Zelfs al had Kaine gelijk, dan verloor hij door zijn wat academische stijl soms toch de discussie. ‘Dat is compleet antithetisch aan de Jeffersoniaanse principes’, zei hij over het weren van moslim-immigranten. ‘We moeten kiezen voor de veiligheid van het Amerikaanse volk’, zei Pence dan eenvoudig.
De vraag is nu wat dit debat betekent. Zondag wordt duidelijk of Trump van Pence geleerd heeft, en of hij zichzelf ook zo rustig kan negeren.